Stent mi, Bypass mı?

Kalp hastalıklarının nasıl tedavi edildiğine dair internette okuduğunuz ya da arkadaşlarınızdan duyduğunuz bilgiler maalesef güncel ve doğru olmayabilir. Bunlar hatta size zarar bile verebilir. Sizin için en doğrusunu tıbbi durumunuzu anlayan ve güncel bilimsel verileri takip eden bir doktor verebilir.

Kardiyologlar ve kalp cerrahları kalp hastalıklarının tedavisini yapan iki farklı doktor grubudur. Kalp cerrahları, kalpteki sorunları ameliyatla çözerlerken [Örneğin, bypass (baypas)]; girişimsel kardiyologlar aynı sorunları ameliyatsız yöntemlerle çözerler (Örneğin, stent). Hem stent işlemi hem de bypass ameliyatı; kalp damar tıkanıklıklarının açılmasında uygulanan etkili yöntemlerdir. Yani, çoğu hasta için bir değil, iki ayrı çözüm yolu vardır. Bunu biraz detaylandırayım, ama önce stent ve bypassın ne olduğunu kısaca anlatayım:

Stent, tıkalı kalp damarlarını açmakta kullanılan, telden örme küçük bir borudur. Bir tür iskeledir (Stent ile ilgili daha kapsamlı bilgi için ilgili blog yazımızı okuyabilirsiniz). Bypass ameliyatı ise, kalp damarlarındaki tıkalı alanların ötesine yedek damar bağlayarak kan akımını yeniden sağlayan bir ameliyat türüdür. Bypass, İngilizce’de “yandan geçen” anlamındadır. Bypass ameliyatı için kullanılan damarlar, bacağınızdaki bir toplardamar veya göğsünüzdeki bir atardamar olabilir. Nadiren, el bileğinizden alınan bir atardamar da kullanılabilir. Ameliyatta, takılan damarın (greft) bir ucu kalp damarınızın tıkalı kısmının öncesine, diğer ucu da sonrasına bağlanır (Bypass ameliyatı ile ilgili daha kapsamlı bilgi için de ilgili blog yazımızı okuyabilirsiniz).

Bazı hastalarda stent tek seçenektir, bypass uygun değildir veya gereksizdir. Bazı hastalarda ise tam tersi geçerlidir; yani bypass tek seçenektir, stent uygun değildir veya gereksizdir. Bu hasta grubunda kardiyologlar ve kalp cerrahları zaten hemfikirlerdir. Ama, size bir doktor stent işlemini, diğer bir doktor ise bypass ameliyatını önermişse ne yapacaksınız? Burada kafanız doğal olarak karışacaktır. Aslında, çoğu hastada her ikisi de tercih edilebilir; yani ikisi de yanlış değildir. Bu düşünce, “Söz konusu insan sağlığı olunca, doğru olan yaklaşım nasıl net olmaz?” şeklindeki sezgilerinize ters gelebilir. Ama, güncel bilimsel veriler, uygun hastalarda her iki tedavininin de doğru olabileceğini göstermektedir. Yani amaç; bilimsel veri, klinik ve anatomik açıdan her iki yönteme de uygun olan bir hastaya her iki yöntemin de artılarını ve eksilerini kolayca anlayabileceği bir şekilde anlatmak ve nihai kararda hastanın da aktif rol almasını sağlamaktır.

Doktorunuz, neden stent ya da bypassı önerdiğini açıklarken size şunlardan bahsedecektir: Kalbinizdeki sorunların ciddiyetinden, diğer organlarınızdaki ilave sorunlardan ve genel sağlık durumunuzdan.

• Kalbinizdeki sorunların ciddiyeti: Çatallı damar, sol ana damar (LMCA), aşırı kireçli damar ve kronik tıkalı damar (CTO) gibi durumlar vakanın “kompleks” olduğu anlamına gelir. “Kompleks”; vakanın stentle çözümünün teknik olarak zor olabileceği anlamına gelir. Hastaya bypass ameliyatı önerilmesinin temel nedeni, genellikle hastada bunlardan bir ya da birkaçının var olmasıdır. Yani, damarlarınızdaki darlıklar (ya da tıkanıklıklar) sayıca fazla ve kompleks yapıda olduğu için size bypass önerilmiş olabilir.
• Diğer organlarınızdaki ilave sorunlar: Akciğer, karaciğer, böbrek veya beyin gibi hayati organlarda da sorun varsa bu, bypassın stentten daha riskli olacağı anlamına gelir. Örneğin, ilk tetkiklerde damarların durumu, bypassın daha iyi bir seçenek olacağını düşündürse de sonradan KOAH gibi ciddi bir akciğer hastalığınızın olduğu tespit edilirse, solunum cihazından ayrılamama olasılığı nedeniyle bypasstan ziyade artık stent daha doğru bir tercih haline gelir. Ya da tersine, aslında başta stentle çözülebilecek bir damar sorununuz olduğu düşünülse bile ilaveten kalp kapaklarınızda da sorun saptanırsa, zaten kalp kapağı ameliyatı olmak zorunda olduğunuzdan bu kez bypass tercih edilebilir; böylece, hem damar hem de kapak sorunlarınız tek operasyonla çözülmüş olur.
• Genel sağlık durumunuz: Bazı hastalar günlük hayatta tuvalete bile yardım almadan gidemezler, yani çok düşkün durumdadırlar. Bu hastalar bypass ameliyatını kaldıramayabilirler ve bypasstan ziyade stentin tercih edilmesi gerekebilir.