İçindekiler
- Kalp ameliyatı kimlere yapılır?
- Kalp ameliyatı çeşitleri nelerdir?
- Kalp ameliyatının ana faydası nedir?
- Kalp ameliyatının riskleri (komplikasyonlar) nelerdir?
- Kalp ameliyatından sonra iyileşme ne kadar zaman alır?
- Kalp ameliyatı olanlar kaç yıl yaşar?
- Kalp ameliyatından sonra doktora haber verilmesini gerektiren durumlar nelerdir?
- Kalp ameliyatının alternatifi var mı?
Kalp ameliyatı kimlere yapılır?
Kalp ameliyatı pek çok kalp hastalığında gerekebilir, ama en sık aşağıdaki sorunlar için yapılır:
- Kalbi besleyen damarlarda darlık ya da tıkanıklık: Bypass ameliyatı (CABG)
- Kalp kapaklarında darlık ya da kaçak: Kalp kapağı ameliyatı (Kapak değişimi veya tamiri)
- Doğuştan gelen kalp sorunları: Konjenital kalp cerrahisi
Video 1: Bypass ameliyatı
Video 2: Mitral kapak ameliyatı
Video 3: Aort kapak ameliyatı
Kalp ameliyatı çeşitleri nelerdir?
- Açık kalp cerrahisi: Pek çok kişi için kalp ameliyatı denilince akla gelen aslında açık kalp cerrahisidir. Bu klasik yöntemde cerrah, hastanın iman tahtası denilen göğüs kemiğinde 15-20 cm uzunluğunda dikey bir kesi yapar ve kalbe ulaşabilmek için kaburgaları yanlara doğru çeker. Kalp, müdahale için durdurulur. Bu esnada hasta, kalp-akciğer pompası denilen bir cihaza bağlanır. Ameliyatın süresi ameliyatın türüne göre değişir. Örneğin, en sık yapılan ameliyat olan bypass ameliyatı ortalama 3-4 saat sürer.
- Atan kalpte bypass ameliyatı: Bu ameliyat, klasik kalp cerrahisine benzer, ancak hasta kalp-akciğer pompasına bağlanmaz. Tüm ameliyat kalp çalışmaya devam ederken yapılır. Bu nedenle, diğer adı “off-pump” cerrahidir. Bu yöntemle sadece bypass ameliyatı yapılabilir. Tek ya da iki damar için uygulanabilir.
- Minimal invaziv cerrahi: Halk arasında “kapalı” kalp ameliyatı olarak bilinse de aslında bu da “açık” bir cerrahi türüdür. Klasik yöntemin aksine göğüste çok daha küçük bir kesi yapılır. Bu küçük kesi, iman tahtasında (mini-sternotomi) veya kaburgalar arasında (mini-torakotomi) olabilir. Minimal invazif cerrahinin bir türü de robotik cerrahidir. Burada, göğüste birkaç küçük delik açılır ve buradan robotun çubukları göğüs içine yerleştirilir. Cerrah hastaya direkt dokunmaz; ameliyathanenin bir köşesinden robotun kollarını uzaktan kumanda ederek ameliyatı gerçekleştirir. Minimal invaziv cerrahi ile hem estetik açıdan daha az yara izi kalır hem de iyileşme süresi kısalır.
Kalp ameliyatının ana faydası nedir?
Amaç; kalpteki sorunu çözerek hastanın daha uzun bir yaşama kavuşmasını sağlamaktır. İyileşme süreci sonunda hasta daha zinde ve sağlıklı hisseder.
Kalp ameliyatının riskleri (komplikasyonlar) nelerdir?
- Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama
- Kalp ritminin bozulması
- Göğüs kesi yerinde (cilt veya kemikte) enfeksiyon
- Göğüs kafesi içinde enfeksiyon
- Zatürre
- Böbrek yetersizliği
- Kalp krizi
- Akciğer pıhtı atması (pulmoner emboli)
- Kalp zarında iltihaplanma (akut perikardit; erken veya geç dönemde görülen türde)
- Kalp zarı esnekliğinin kalıcı olarak bozulması (konstriktif perikardit)
- Kalp yetersizliği
- Bacaktan damar alınmışsa o bacakta belirgin ödem oluşması
- Yapay kalp kapağında darlık (kapak dejenerasyonu)
- Yapay kalp kapağında enfeksiyon (infektif endokardit)
- Yapay kalp kapağı dikişinin atması ve kan kaçağı gelişmesi (paravalvüler kaçak)
- Ameliyat sonrası depresyon veya anksiyete (kaygı) bozukluğu
- Unutkanlık veya net düşünme zorluğu
- Felç (inme)
- Ölüm
Kalp ameliyatından sonra iyileşme ne kadar zaman alır?
Yapılan ameliyatın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre bu süre değişir. Pek çok hasta 1.5-2 ay içinde iyileşir.
Kalp ameliyatı olanlar kaç yıl yaşar?
Bu süre genellikle “çok uzun yıllar” olarak cevaplanabilir. Ancak, hastanın kaç yıl yaşayacağı; hastanın genel sağlık durumuna, başka ciddi hastalıklarını olup olmadığına, yapılan ameliyatın türüne ve hastanın yaşına göre değişir.
Kalp ameliyatından sonra doktora haber verilmesini gerektiren durumlar nelerdir?
Ameliyattan sonra biraz huzursuz ve mutsuz hissetmek normaldir. İyileşme sürecinde hastanın neyin normal, neyin anormal olduğunu anlaması zor olabilir. Şüphe durumunda doktoru arayıp teyit etmek en doğrusudur. Ama, şu aşağıdakiler normal değildir:
- Giderek artan göğüs ağrısı
- Ateş
- Bulantı veya kusma
- Nefes darlığı
- Kanama
- Kesi yerinde iltihaplı akıntı veya giderek artan kızarıklık
- Konuşma bozukluğu veya benzeri inme belirtileri
Kalp ameliyatının alternatifi var mı?
Ameliyat önerilen kalp hastalıklarının büyük çoğunluğu ameliyatsız yöntemlerle de tedavi edilebilir. Bu yöntemlerin “ameliyatsız” olarak adlandırılma nedeni, ameliyatın aksine göğüs kafesinin kesilmesine ve kalbin durdurulmasına ihtiyaç duyulmamasıdır. Yani, tüm aşamalar kalp çalışmaya devam ederken yapılır. Kalbin durdurulmaması ve dolayısıyla kalp-akciğer pompasına bağlanma ihtiyacının olmaması sayesinde bu işlemlerdeki riskler genel olarak ameliyata kıyasla daha azdır. Göğüste kesi yapılmadığından iyileşme süreci, ağrı ve stres daha az olur. Göğüste yara izi olmadığından estetik sorun da olmaz. Genellikle kasıktan, kalemden daha ince küçük bir damar girişi yoluyla kalbe gönderilen uzun, esnek borular (kateter) yardımıyla bu işlemler yapılır. En tipik örnek, bypass ameliyatı yerine damarların kompleks teknikler ve malzemeler kullanarak stentler ile açılmasıdır. Ayrıca, kalbin aort kapağının ameliyatsız yöntemle değiştirilmesi (TAVI); mitral kapak darlığının balonla genişletilmesi (mitral balon) ve mitral kapak kaçağının mandal ile tedavisi (MitraClip) de diğer sık uygulanan ameliyatsız yöntemlerdendir. Tüm bu ameliyatsız yöntemler girişimsel kardiyologlar tarafından uygulanır; ameliyatlar ise cerrahlar tarafından yapılır.
Gelişen teknoloji sayesinde günümüzde, mesleki ilgi alanı kompleks işlemler olan tecrübeli bir girişimsel kardiyolog, damarlardaki kompleks tıkanıklıkları stentle de açabilir. Stent, bypass ameliyatı kararı verilen her 10 hastadan 9’unda bypass ameliyatı ile aynı verimi (klinik fayda) sağlar. Yani, bu hastalarda bypass ameliyatı da stent de eşit derecede etkilidir; ikisi de yanlış değildir. Ancak, her 10 hastanın 1’inde yine de mecburen bypass ameliyatı gerekir (Bkz. Referanslar).
Tedavi seçimi gibi ciddi kararlarda farklı bir hekimden ikinci bir görüş almanızı öneririz. Önerilen tedavi için en güncel bilimsel kanıtların anlaşılır bir dilde, referanslarıyla birlikte sunulmasını talep etmeniz önemlidir.
Prof. Dr. Şükrü Akyüz, girişimsel kardiyologdur. Mesleki ilgi alanı, kalp hastalıklarının ameliyatsız yöntemlerle tedavisidir. Kompleks damar tıkanıklıklarının özel stentleme yöntemleriyle ameliyatsız açılması, TAVI ve Mitraclip de bu tedavilere dahildir.